domingo, 11 de enero de 2015

De lo sólido a lo líquido. "Las nuevas alfabetizaciones ante los cambios culturales de la Web 2.0"

  • Laburpena:
Artikulu honetan, orokorrean gizarte digitalaren alfabetizazio berrietarako modelo bat eskaintzen da. Baumanen metafora erabiliz, kultura “solidoaren” eta XlX. eta XX. mendearen arteko informazioaren kultura “likidoaren” posizioari erreferentzia egiten zaio; zeinean 2.0 web-ak gure gaur egungo kulturako faktore anitzengan efektu esanguratsu asko dauzkan.

Alfabetizazioak eremu digital batean subjektu bezalako identitatezko grapen prozesu bat aurkeztu beharra dauka. Era berean, honek informazioarekin interakzionatzeko eta modu kritiko eta emantzipatzaile gisa birsortzeko konpetentzia intelektualen, sozial eta etikoen apropiazio esanguratsuagatik nabarmendua izan beharra dauka. Beraz, esan daiteke alfabetizazioaren meta subjektu bakoitzarengan ziberespazioaren kultura kritikoan, formalean eta autonomoan antzeztu eta parte hartzeko gaitasuna garatzea izango dela. Oro har, hau, gizarte informazionalaren hiritar guztien eskubide eta beharrizan bat da.

Garai berriek, aktore gehiago sortu dituzte, hala nola, Internet, telefonia mugikorra, bideo-joko eta gainontzeko baliabide digitalak. Hauek, gure esperientzia aspektu anitzetan aldatzen ari dira: aisian, komunikazio pertsonaletan, ikaskuntza-prozesuan, lan-munduan, etab. Digitala dena, kultura solidoaren eta kontsumismoaren esperientziatik ondo ezberdindutako esperientzia likidoa da, eta horrenbestez, ikuspuntu eta alfabetizazio eta aprendizai eredu berrien beharrizana du.

Alfabetizazio on bat lortzeko Web 2.0-ren hainbat gaien erabilera beharrezkoak direla. Horretarako sei dimentsio hauen beharrezkoak izango dira:
    • Biblioteka unibertsala.
    • Merkatu globala.
    • Mikrokontenidoak testualki nahastuz.
    • Komunikazio multimedia.
    • Sare sozialak.
    • Ingurune birtualak.

Alfabetatze digitalak adierazpen eta ekintza komunikatibo ezberdinak garatzera eramaten du, alde batera utziz paperaren bidez egiten den idazketa eta irakurmena. Alfabetatze mota hau, “Multialfabetización” moduan ezagutzen dena, teknologia berrien erabilera lantzeaz gain, datuen bilaketa, analisia, hautaketa eta komunikazioaren bidez ezagutza eraikitzea du helburu. Era horretan, ikaslea informazioaren ekoizle eta kontsumitzailea bihurtuko da, eta eremu digitaletan komunikatzeko beharrezkoak diren konpetentziak garatuko ditu. 

Aurretik aipatutako prozesu honek ikaskuntzaren eta Web 2.0-ko konpetentzien gurutzaketa dakar, non subjektuak identitate digitala garatuko duen eta pertsona autonomo, kritiko, kultu eta balore demokratikoekin ariko den. XXI. mendeko herritar batek, Web 2.0-k dituen plano ezberdinetan (datu eta artxiboen liburutegia, zerbitzuen merkatua, komunikazioaren gune publikoak…) modu aktiboan jokatzen eta parte-hartzen jakin beharko du ere. Hori dela eta, alfabetatze digitalak bost konpetentzia mota ezberdinak zehazten ditu: konpetentzia instrumentala, kognitibo-intelektuala, soziokomunikatiboa, axiologikoa eta emozionala.

Konklusio gisa, esan beharra dago alfabetatzea ez dugula hezkuntza formalaren arazo baten moduan soilik ulertu behar, ikaskuntza informalarena ere. Horrenbestez, alfabetatzerik gabe ezin izango da XXI. mendeko garapen sozial orekatu bat lortu. Gizarte kultu bat gabe, ez da gizarte likidorik egongo, demokratikoa eta adimentsua, alegia.

  • Sintesia:
Etengabe aldatzen den gizartean bizi gara eta kulturaren elaborazioaren, banaketaren eta kontsumoaren arauak aldatu dira. Orain arte erabili diren erramintak esperientzia digitalarekin alderatuz oso ezberdinak dira eta honen ondorioz, alfabetizazio hitza erabiltzen hasi da.

Kulturaren kontsumoa eta eskuratzeko bideak, aurrean aipatu dugun bezala, aldatu direnez, ikaskuntza eredu eta alfabetizazio ikuspegi berrien beharra ikusi dute. Alfabetizazioaren helburua, ziberespazioan, pertsonak subjetu autonomo moduan aritzeko, kritikoa eta kulturaduna izateko hezitzea da.

Amaitzeko, esan beharra dago, alfabetizazio hau beharrezkoa dela XXI. mendean. Izan ere, gaur egungo gauza guztiak teknologiarekin zer ikusia dute, beraz, herritarren alfabetizazioa lortu beharra dago. Horretarako txikitatik hasi beharko gara Web 2.0 irakasten, bai hezkuntza formalean (eskolan) edota ez formalean (biblioteketan).

  • Hitz gakoak:
    • Alfabetatzea
    • Web 2.0 
    • Kultura digitala
    • Konpetentziak
    • Hezkuntza

  • Erronkak:
    • Gaur egun Espainiak duen egoera ekonomikoa dela eta, irakasleek duten adinaren, lan urte kopuruaren eta prestakuntza ezaren ondorioz, alfabetizazioarekin hastea zaila da. 
    • Aurreko honekin lotura zuzena duena, alfabetatze hori ematen ez bada, hezkuntza ez da aurrera joango. Hortaz, XXI. mendeko ikasleak XX. mendeko eskoletan hezitzen jarraituko genituzke. Alfabetatzerik gabe, gizarte baten garapen egoki bat lortzea ezinezkoa izango da. 


Zygmund Bauman – Mundu Post-modernoa: Gizartearen Izaera

  • Laburpena:
Zygmund Baumanen ustez, gizartea historian zehar asko aldatu da, baina bereziki faktore batek aldarazi du, hain zuzen ere, produkzio-gizarte bat izatetik kontsumo-gizarte bat izatera igaro garela. Era berean, Jean Paul Sartre autorearen ideia baten inguruko hausnarketa bat egiten du, hau da, lehen autore honek gizarteko pertsona bakoitzak bere “bizi-proiektua” eraiki behar zuela zihoen eta horretarako, pausoz pauso aurrera egin behar zuela bere ibilbidean. 

Baumanek ordea dio gaur egun gazte batentzako diskurtso hori ez dela motibazio pizgarria, izan ere, egun bizi garen gizartean ezin dezakegulako jakin hurrengo urtean nondik-norakoak zeintzuk izango diren. Horri jarraiki, Baumanek dio gizarteak indibidualizatuz joan direla denborarekin eta gaur egun ez dagoela komunitatean bizitzearen espiritua mugiarazten duen motorrik.

Hausnarketa horretan, demokraziak paper garrantzitsu bat jokatzen duela adierazten du, jada politika eta botereak elkarren arteko banaketa bat jasan dutelako. Halaber, gaur egun demokraziak ez duela estatu-nazioetan soilik sistema sozial gisa mantenduko dio, zeren eta, gizartearen norabideak demokrazia globala izatea eskatzen baitu. 

Diskurtso horretan, aditzera ematen du badaudela gaur egungo gizarteak eta euren sistema-sozialak definitzen dituzten bi ezaugarri itzulezinak. Alde batetik, mundua interdependientea dela dio, hau da, adibidez Malasian sozialki gertatzen dena San Paulon gertatzen denarekiko elkarreragin bat mantentzen duela; eta bestetik, ingurugiro dilema batean murgilduta gaudela, izan ere, lehen gizakiek planetaren ondasun guztien jaun eta jabe bilakatu zitezkeela eta haiekin natura bera ere desafiatu zitzaketela uste baitzuten, baina gaur egun ordea, badakigu ondasun naturalek muga bat daukatela eta ezin gaitezkeela ingurugiroaren jabe bihurtu.

Baumanek adierazten du berak ezin duela predikatu etorkizunean gizartearen eta sistema sozialaren norabidea zein izango den, baina bai ordea adierazi ahal dituela gaur egun honek pairatzen dituen arriskuak. Bere aburuz, gizarte post-moderno batean eta sistema-sozial trantsitorio baten barnean egonda atzean esandako ideia azpimarratzen du, hain zuzen ere, politikak eta botereak elkarrengandik banatzen ari direla, eta ondorioz, gaur egun jada ez daukagula “goikoen” edota autoritateen hainbesteko beldurrik, lehen polizia ezkutuarekin gertatzen zen bezala. 

Era berean, Baumanek dio demokrazia agora-postmoderno batean murgilduta dagoela, hau da, gizarteak sistema-sozial honetan bere kezka eta buruhauste pribatuak “publiko” egiten dituela, eta horren ondorioz jendeak ez duela kohesio soziala bilatzen gizarterako, baizik eta gaur egun demokrazia konfesionario pertsonal baten moduan ikusten dutela, eta horren ondorioz, metaforikoki hitz eginda Baumanek adierazten du “mikrofonoak ezarri ditugula konfesionarioetan” non jada, intimitateak publikatzeko joerak ditugun. Beraz, Baumanek argi usten du agora ez dela erregimen totalitarioengandik konkistatua izan, baizik eta, pribatizazioagatik, alegia, lehen pribatuak eta intimoak ziren gauzak eta jada publiko bihurtu izanaren faktoreagatik. 

Ondoren, autoreak gizakiaren kondizio indibidualaren inguruan hitz egiten du, eta bere diskurtsoa hari egun batean facebook-eko erabiltzaile batek esandakoaren inguruan arrazoitzen du. Facebook-eko erabiltzaile hark esan zion egun batean 500 lagun egin zituela eta horri Baumanek erantzuten du esanez jada pertsonen arteko erlazioak ez direla lehen ziren bezalakoak, izan ere, orain oso erraza baita pertsonekin “konektatu” eta “deskonektatzea”, beraiekin erlazio presentzial bat mantendu gabe. Hori dela eta, gizartea pertsona indibidualistez osatutako multzoa dela dio autoreak.

Azkenik, Baumanek bizitzaren anbibalentziaz eta poztasunaz mintzatzen da. Bizitzaren anbibalentzian, bizitza poz eta esanguratsu bat bizitzeko funtsezko bi balore azpimarratzen ditu, alegia, segurtasuna eta askatasuna. Bere aburuz, ezinezkoa da bizitzea bi baloreekin batera, izan ere, beti egongo baita gizartean segurtasun gehiago askatasuna baino eta alderantziz ere; hau da, bataren ehuneko bat lortzen bada bestearena eskasagoa izango da eta alderantziz. Bere ustez, dilema hori beti egongo da hor baina hala ere, beti jardungo dugu soluzio baten bila. 

Autorea poztasunaz hitz egiten duenean, patua eta izaera azpimarratzen ditu. Alde batetik beti egongo da patua, zeinen barnean guk aukeratu ezin ditzazkegun faktoreak sartzen diren, hala nola, leku batean edo bestean jaio izana eta leku haietan jaiotzeak guregan azaleratutako aukera sozial motak, eta bestetik izaera, zein oso indibiduala eta anitza den eta zeinek patu bat izateak azaleratzen dizkigun aukeretatik batzuk edo beste batzuk hautatzea eragiten diguna. Beraz, 

Baumanen ustez, bizitzan poztasuna topatzeko edota pozik bizitzeko sekreturik baitago “Sokrates” antzinako greziar filosofoaren errezeta da. Filosofo honek oso izateko era bitxia zeukan eta filosofo kontenporaneo askok bere izaera “izaera perfektutzat” definitu izan dute. Horren alorrean Baumanek diona zera da, gizakiak poztasuna aurkitzeko edota poztasunez bizitzeko bere “izaera sortu” behar duela, izan ere, beste pertsonen izateko era imitatzean ez baititugu gure bizitzarekiko sentimenduen autoerrealizapena aurrera eramaten.

  • Sintesia:
Bideo honetan, Zygmunt Bauman soziologo Poloniarrak, bere mundua eta oro har, gizartea ikusteko eta aztertzeko erak adierazten ditu. Bere diskurtsoan gizartean demokraziak izandako bilakaeraren ondorioak eta honentzako gaur egungo arriskuak azaltzen ditu. 

Demokraziaren bilakaerari dagokionez, Baumanek gizartea etapa trantsitorio batean murgilduta dagoela adierazten du, hain zuzen ere, garai post-modernoan. Horri jarraiki, gaur egungo gizartean aldaezinak diren bi ezaugarriz ere mintzatzen da, alegia, mundua interdependientea dela eta gizartea ingurugiro dilema batean murgilduta dagoela. Honentzako gaur egungo arriskuetan hauei buruz mintzatzen da: politika eta boterea elkarrengandik banatzen ari direla, demokrazia agora-post moderno batean murgilduta dagoela, eta gizakiaren kondizio indibidualaz. Amaieran, autorea bizitzaren anbibalentziaz eta poztasunaz mintzatzen da.

  • Hitz gakoak:
    • Gizartea 
    • Demokrazia 
    • Konekzio 
    • Indibidualtasuna
    • Post-modernitatea
  • Preziko aurkezpena:

Hartutako apunteak




No hay comentarios:

Publicar un comentario